શું લીચી હાનિકારક છે?

A Blog by Atul Soni, Food Analyst

છેલ્લા થોડા દિવસોમાં અખબાર અને ઑનલાઇન મીડિયા મુઝફ્ફરપુર અને બિહારના પડોશી વિસ્તારોમાં 150 થી વધુ બાળકોની દુ:ખદ મૃત્યુના પીડાજનક સમાચારો આવી રહ્યા છે. નોંધનીય છે કે, આ વિસ્તારોના મોસમી ફળ લીચી નો ઉપયોગ કર્યા પછી મૃત્યુ પામ્યા હતા એવા અહેવાલો છે. તાજેતરના આલોચનાત્મક અહેવાલથી સમગ્ર ભારતમાં બાળકોના માતાપિતા માટે લિચીન ઉપયોગ બાબતે દુવિધામાં છે. શું બાળકો માટે લીચી સલામત છે? શું લીકી ફળ કોઈ સ્વાસ્થ્ય લાભ સાથે આવે છે? આ ફળની આડઅસરો શું છે?

લીચી એક પોષણ યુક્ત કળ

જાણીતા ન્યુટ્રિશનિસ્ટ નાં અભપ્રય મુજબ લિચીમાં વિટામીન સી વધારે છે. તે ખનિજોનું પાવરહાઉસ છે અને રોગપ્રતિકારક શક્તિ પણ વધારે છે. તે પણ ખૂબ જ હાઇડ્રેટિંગ છે. ઉનાળાના દિવસ માટે લૈચી એ સંપૂર્ણ ફળ છે, કેમ કે તેમાં 90 ટકા પાણીની સામગ્રી હોય છે, આથી ડિહાઇડ્રેશન સામે લડવા માટે સંપૂર્ણ છે. જો તમારું બાળક તંદુરસ્ત છે, સારી રીતે ખાય છે, તો તેને સ્વાદિષ્ટ લિચીઝનો આનંદ માણવા કોઈ વાંધો નથી. કેમ કે, લીચી ફળ માટે આરોગ્ય લાભો છે.

મુઝફ્ફરપુરમાં શું થયુ છે?

આમ છતા મુઝફ્ફરપુરના વિસ્તાર માટે વાર્ષિક લીચી લણણીના સમય દરમિયાન બાળકોના મૃત્યુનાં કિસ્સા નવા નથી. 1995 થી લીચીઝનો વપરાશ કર્યા પછી બીમાર પડી રહેલા બાળકોના કિસ્સા જાણ માં આવી રહ્યાં છે. સંપૂર્ણ દોષ લીચી પર મૂકવાનો અધિકાર નથી. સત્તાવાર અહેવાલ અનુસાર, આ મૃત્યુનાં મુખ્ય કારણો પૈકીનો એક હાઇપોગ્લાયસીમિયા અથવા લોહીમાં શર્કરાનો સ્તર છે. ગરીબ પૃષ્ઠભૂમિથી આવતાં, તે નાના બાળકો કુપોષણ પામ્યા હતા. જેમ જેમ બાળકો ખાલી પેટ પર લીચીઝનો ઉપયોગ કરે છે તેમ, મેથિલેન સાયક્લોપ્રોપાયલ ગ્લાયસીન (એમસીપીજી) નામના ઝેરી પદાર્થ જે મોટા ભાગની લીચીઝમાં હાજર રહેલા હોય છે તેનાથી રક્ત ખાંડના સ્તરે અચાનક ઘટાડો થાય છે અને હાઈપોગ્લાયસીમિયા તરફ દોરી જાય છે.

લીચી માં ઝેરી તત્વો હોય છે?

લિચીમાં કેટલાક કુદરતી ઝેરનો સમાવેશ થાય છે, મોટેભાગે બીજમાં હોય છે. જે સામાન્ય સંજોગોમા હાનિકારક નથી હોતા. 2017 માં પ્રકાશિત એક અભ્યાસમાં પણ આ અહેવાલ આપવામાં આવ્યો છે, વૈશ્વિક સ્વાસ્થ્ય તબીબી જર્નલ, લેન્સેટમાં, કુદરતી ફળ-આધારિત ઝેર, હાઈપોગ્લાયસીન-એ અથવા મેથિલેન સાયક્લોપ્રોપીલ ગ્લાયસીન (એમ.સી.પી.જી.) વિશે જણાવવામાં આવેલ છે. કેટલાક સ્થળોએ તે બાળકોના મૃત્યુ સાથે જોડાયેલા છે. બિહારમા થયેલ બાળકોના મોત માટે એક્યુટ ઇન્સેફેલાઇટિસ સિન્ડ્રોમ (એઇએસ) તથા હાઈપોગ્લાયસીમિયા સ્થિતી નું નિદાન કરવામાં આવેલ છે.

એક્યુટ ઇન્સેફેલાઇટિસ સિન્ડ્રોમ (એઇએસ) શું છે?

એક્યુટ એન્સેફાલિટિસ સિન્ડ્રોમ (એઇએસ) એ કેન્દ્રીય ચેતાતંત્રની બળતરાની સ્થિતિ છે. તે મગજના કેટલાક ભાગોને અસર કરે છે. વાયરલ એઇએસના ઘણા કિસ્સા છે. આ પરિસ્થિતિઓમાંના કેટલાક લક્ષણોમાં તાવ, માથાનો દુખાવો, હુમલાઓ અને સુસંગતતાની ખોટ છે.

યુ.એસ. અને ભારતના સંશોધકોની એક ટીમ દ્વારા કરાયેલા એક સંશોધન અધ્યયન અનુસાર, અને ધ લેન્સેટના તબીબી જર્નલમાં પ્રકાશિત, જણાવે છે કે, “અમારી તપાસમાં મુઝફ્ફરપુરમાં તીવ્ર encephalopathy ફાટી નીકળે છે, જે બંને હાઇપોગ્લાયસીન એ અને એમસીપીજી વિષાણુ સાથે સંકળાયેલ છે.”

હાઈપોગ્લાયસીમિયા એટલે શું?

હાઈપોગ્લાયસીમિયા એ લોહીના ગ્લુકોઝ અથવા લોહીના શર્કરાના નીચા સ્તર સિવાય બીજું નથી. સામાન્ય રીતે, આપણે હાઈપોગ્લાયસીમિયા ડાયાબિટીસ સાથે જોડીએ છીએ. પરંતુ મુઝફ્ફરપુરના તાજેતરનાં કેસો બતાવે છે કે, તે નાના બાળકોને પણ થાય છે. જ્યારે રક્ત ગ્લુકોઝનો સ્તર અચાનક નીચે આવે છે અને સામાન્ય સ્તરથી નીચે જાય ત્યારે હાયપોગ્લાયસીમિયા થાય છે.

સાવચેતીનાં પગલાં

બિહાર દુર્ઘટના દ્વારા એક વાત સ્પષ્ટ થાય છે કે માતાપિતાને તેમના બાળકના આહાર વિશે સાવચેત રહેવાની જરૂર છે. તેથી, લીચીને ખાલી પેટ પર આપવાનું ટાળવું જોઈએ કારણ કે લીચીમાં હાજર ઝેર તેમના સિસ્ટમમાં નકારાત્મક પ્રતિક્રિયા આપી શકે છે

આવા બનાવોથી ચેતવણી મલે છે કે આપણે બધા વય જૂથોનાં બાળકો માટે તંદુરસ્ત ખોરાક, પોષણ અને આહાર વિશે જાગૃતિ લાવવાની જરૂર છે.

માતાપિતાએ તેમના બાળકના આહાર પર ગંભીર ધ્યાન રાખવાની જરૂર છે. બાળક હંમેશા નિયમિત તંદુરસ્ત ભોજન લેવો જોઈએ. પણ, ખાતરી કરવી કે તમારા બાળકને પૌષ્ટિક ખોરાક નિયમિતપણે મળે.

એક બાળક એક દિવસમાં 3 થી 4 લીચીઝ સલામત રીતે ખાઈ શકે છે. જો કે, સવારે લીકી ભૂખ્યા પેટે ખાવાનું ટાળવું જોઈએ અને ખાતરી કરો કે તમારું બાળક અથવા પુખ્ત વયના ખાલી પેટે લીચીઝ ખાતા નથી